گشتی در پامنار؛ محله اعیانی طهران
تاریخ انتشار: ۲ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۳۹۹۹۰۵۸۹
اگر قصد تهرانگردی داشته باشید با جست‌وجوی همین واژه در اینترنت مقاصد گردشگری شاخصی معرفی می‌شود، اما اگر قبلا از برخی آن مقاصد، همچون کاخ‌ها و موزه‌ها بازدید کرده باشید، این بار می‌توانید به گشت‌وگذار در محلات قدیمی تهران بروید تا پایتخت را با نگاهی متفاوت ببینید.
به گزارش ایسنا، «پامنار» یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران است، که از جنوب به خیابان ۱۵ خرداد، از شمال به خیابان امیرکبیر، از شرق به خیابان مصطفی خمینی و از غرب به خیابان ناصرخسرو می‌رسد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
پامنار از محلات اعیان‌نشین دوره قاجار تهران بود، که با وجود تمام تخریب‌ها و ساخت‌وسازها، همچنان می‌توان ردی از تاریخ گذشته را در این محله پیدا کرد.
با توجه به اینکه پامنار در بافت شلوغ و پر رفت‌وآمد شهری واقع شده است، یکی از بهترین فرصت‌ها برای پیاده‌گردی و کشف و شهود در آن، تعطیلات نوروز است. با این حال، حتی در این روزها هم ممکن است به سختی جای پارک خودرو پیدا شود، بنابراین بهترین راه برای دسترسی به این محله مترو است. از هر نقطه‌ای در تهران که سوار مترو شوید باید در ایستگاه ۱۵ خرداد پیاده شده و در همین خیابان، که منتهی به بازار است به راه خود ادامه دهید و از سر بازار گذر کنید تا به ابتدای خیابان سنگفرش‌شده پامنار برسید.
با ورود به خیابان پامنار باید کم‌تر از ۱۰ دقیقه پیاده‌روی کنید تا اولین مقصد گردشگری محله، یعنی منارۀ معروفِ آن خودنمایی کند. مسجد و مدرسه «میرزاصالح» از بناهای دوره صفویه در تهران بود، که به دلیل فرسوده شدن، در دوره پهلوی توسط آیت‌الله میرزا محمد تهرانی ـ پدر همسر امام خمینی (ره) ـ نوسازی و مسجد جدیدی جایگزین آن شد. هرچند نامِ بنای جدید مسجد «حضرت خدیجه» است، اما به دلیل وجود این منارۀ قدیمی، بیشتر با عنوان «مسجد پامنار» شناخته می‌شود. در نقشه موسیو کرشیش (ناظر تهیه نقشه دارالخلافه تهران در دوره قاجار)، جای مناره، کنار مسجد میرزاصالح مشخص شده است، اما با این وجود مشخص نیست این مناره حدودا ۶ متری دقیقا در چه سالی ساخته شده است. (از کتاب مساجد دارالخلافه نوشته بهزاد یعقوبی)
مناره معروف که نام محله منتسب به آن استپس از بازدید پیرامونی از این مناره تاریخی، وارد کوچه «کشن‌روستا» و سپس کوچه «خلف‌لو» شوید تا یکی از قدیمی‌ترین ساباط‌های تهران، یعنی «ساباط شیرازی» را ببینید.
ساباط‌ها به این علت ساخته می‌شدند تا هنگام گرمای هوا، محلی برای استراحت کوتاه عابران، به دور از تابش نور آفتاب باشند. هرچند بخش زیادی از آنها به مرور زمان تخریب شده است، اما هنوز هم در محلات قدیمی تهران می‌توانید آثاری از آنها را ببینید.
با گذر از ساباط، وارد کوچه «برزویه» می‌شوید و درست اواسط کوچه، سردر یک خانه قدیمی به چشم می‌آید. اینجا به عنوان «خانه سرهنگ ایرج» شناخته می‌شود و لوکیشن تصویربرداری فیلم «مهمان مامان» و سریال «شبکه مخفی زنان» بوده است، که بازدید از آن تنها با تور امکان‌پذیر است.
بر اساس نقشه حصار صفوی موسیو کرشیش، که نخستین نقشه تهران بر اساس نقشه‌کشی مهندسی بوده است، این بنا به نام خانه «میرزا آقا خان» در محدوده زمینهای منسوب به میرزا نوشته شده است. در دوره بعدی بر اساس نقشه حصار ناصری عبدالغفار، این ملک به نام خانه «میرزا زکی‌خان خوئی» ثبت شده است، که قدمتی بیش از یکصد سال دارد. با این حال، مالک اولیه بنا مشخص نیست، اما براساس اسناد، این بنا به مدت ۶۰ سال در اختیار سرهنگ ایرج، از سرداران دوره پهلوی اول و دوم، خانواده و ورثه او بوده است و با وجود اینکه پس از او، دو نفر دیگر ملک را خریداری کردند، اما هنوز هم با نام «خانه سرهنگ ایرج» معروف است. مالکیت این خانه درحال حاضر با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.
مسیر مستقیم خود را تا رسیدن به کوچه صوفیانی ادامه داده و سپس به سمت چپ بروید تا وارد گذر تاریخی «صوفیانی» شوید و به شکل پیرامونی از خانه‌های لشکرنویس، رکن‌الدوله و میرعماد ثانی بازدید کنید. گذر تاریخی صوفیانی احتمالا به چشمتان آشناست؛ چراکه محل تصویربرداری فیلم‌ها و سریال‌های زیادی از جمله «درچشم باد» و «سرزمین مادری» بوده است.
حالا باید تمام مسیر کوچه صوفیانی را برگردید تا دوباره به خیابان پامنار برسید. با ورود به خیابان پامنار می‌توان به سمت شمال (به سمت خیابان امیرکبیر) حرکت کرد تا در سمت دیگر خیابان پامنار، به کوچه «مُؤتَمِن‌ُالاطبا» برسید. درست در انتهای این کوچه به خانه «میرزا زین‌العابدین‌خان دنبلی ضرابی»، معروف به موتمن‌الاطبا، پزشک مخصوص ناصرالدین‌شاه می‌رسید. عمارتی قاجاری که به عنوان نخستین عمارت سه‌طبقه تهران شناخته می‌شود. این عمارت، محل تصویربرداری آثاری همچون «شهرزاد»، «بانوی عمارت»، «خانه پدری» و... است. ورود به این خانه در تعطیلات نوروز از ساعت ۱۰ تا ۱۷ امکان‌پذیر است و به پرداخت ورودیه نیاز دارد.
پس از پایان بازدید از این خانه می‌توان دوباره به خیابان پامنار برگشت و به سمت شمال حرکت کرد تا به کوچه «خلیلی منفرد» و در ادامه به کوچه «آقاموسی» رسید. در ابتدای کوچه، یک بن‌بست نسبتا طولانی شما را به «خانه اردیبهشت» می‌رساند. خانه‌ای که به گفته «بهروز مرباغی» ـ احیاگر و مرمتگر آن ـ قدمت‌اش بر اساس حمام و خزینه باقی‌مانده به دوره زندیه می‌رسد و بر اساس نقشه عبدالغفار، مالک آن در زمان قاجار «میرزامحمد ناظر» بوده است. ورود به این خانه نیاز به پرداخت ورودیه ندارد و بیشتر اوقات مرمتگر عمارت برای بیان توضیحات مربوط به خانه، بازدیدکنندگان را همراهی می‌کند.
با خروج از خانه اردیبهشت به مسیر خود در کوچه آقا موسی ادامه دهید تا به گذر تاریخی «برازجان» برسید؛ جایی که بیشتر خانه‌های تاریخی آن در دهه هشتاد در جریان اجرای طرح «خانه‌های خالی از سرنگ» تخریب شدند و این روزها تنها چند خانه قدیمی از جمله خانه منسوب به «امین‌لشکر» که البته آن هم حال و روز خوشی ندارد، در این محوطه باقی‌مانده است. به جز خانه‌های قدیمی، در همین محوطه می‌توانید نقاشی‌های «میرزاحمید» (هنرمندی که نقاشی‌هایش را با قلم‌مو و به رنگ خاک اُخرا با الهام از نقاشی انسان‌های نخستین در غارهای قدیمی، بر در و دیوار شهر به تصویر می‌کشد) را روی دیوارها ببینید.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: پامنار مسجد پامنار ساباط تهرانگردی خانه اردیبهشت خانه سرهنگ ایرج مهمان مامان سریال شهرزاد خانه موتمن الاطباء پزشک ناصرالدین شاه بافت تاريخي نوروز ۱۴۰۳ نوروز ۱۴۰۳ سفرهای نوروزی سی ویکمین نمایشگاه قرآن کریم دفاع مقدس خیابان پامنار بر اساس نقشه سرهنگ ایرج گذر تاریخی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۹۰۵۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چگونه خنجر شمر به قصر محمدیه رسید؟
همشهری آنلاین- صفورا صادقی: محله محمودیه واقع در منطقه یک تهران مانند دیگر نقاط شمال تهران به دلیل داشتن آب و هوای خوش و قناتهایش مورد توجه دودمان قاجار قرار داشت. محله محمودیه که ایستگاهی به همین نام در خیابان ولیعصر دارد، از شمال به زعفرانیه، جنوب به بزرگراه چمران، شرق به الهیه و از غرب به محله ولنجک و اوین محدود می‌شود وجزء مناطق گران و لوکس تهران است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
در سال‌های دور نام این محله محمدیه بود که به خاطر وجود قصر محمدشاه قاجار بود که بعد از فوت او به قصر شوم معروف شد. تغییرات محله و تاریخچه آن را نصرالله حدادی، تهران‌شناس، چنین توضیح می‌دهد: «اواخر سلطنت محمدشاه قاجار، صدراعظم او حاج میرزا آقاسی که جزو ملاکان بزرگ تهران بود، اراضی این منطقه را به شاه بخشید تا درآن قصر و باغی بسازند و شاه به آنجا نقل مکان کند. پس از ساخته شدن قصر و سکونت محمدشاه در آن، بیماری شاه شدت گرفت و از دنیا رفت. به همین علت بود که این قصر بین اهالی شوم و بدشگون خوانده شد. طوری که اعتماد السلطنه می‌نویسد:«ناصرالدین شاه سر ناهار فرمودند می‌خواهم باغ فردوس را ۲۰ هزار تومان بخرم. من عرض کردم که شاه مرحوم در قصر محمدیه نزدیک باغ فردوس مرحوم شد، من به دلم بد آمد. شما آنجا را ابتیاع نفرمایید. عجب این حرف موثر شد. فی‌الفور به هم خورد.» (روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، شعبان ١٣٠٢هجری قمری) به این ترتیب منحوسی باغ محمدیه تا باغ فردوس را هم دربرمی‌گرفت.»
حدادی ادامه می‌دهد: «حاج ملاعباس ایروانی ملقب به حاج میرزا آقاسی که بعد از مرگ قائم مقام فراهانی ردای صدارت دربار محمدشاه را به تن کرد، در تهران و ایران یکهزار و سیصد و سی و هشت بلوک و قریه و آبادی و مزرعه داشت و از ملاکین بزرگ ایران بود. از جمله املاک وی بازار عباس آباد، محله کنونی دکتر بهشتی و اراضی عباس آباد و حتی مالک اولیه منطقه قیطریه نیز حاج میرزا آقاسی بوده است. وی نفوذ زیادی در دربار قاجار داشت به‌طوری که با توطئه سفیر انگلیس قائم مقام فراهانی را در باغ نگارستان به قتل رساندند. حاج میرزا آقاسی در سال آخر حیات محمدشاه تمام املاک خود را به شاه هبه کرد که بعد از شاه جزء ثروت پسرش ناصرالدین شاه شد که به اصطلاح به آن «خالصجات حکومتی» می‌گفتند.
قصر محمدیه بعد از مرگ محمدشاه مورد بی توجهی خاندان قاجار قرار گرفت و بعد از سالها مخروبه شد تا اینکه «محمدرحیم خان علاءالدوله» آن را خرید و به «محمودعلاءمیر» که به احتشام السلطنه معروف بود سپرد. محمودخان علاءمیر عمارتی نو ساخت و نام آن را عوض کرد تا خاطره بدشگونی آن را از اذهان پاک کند و نام قصر و محله را به محمودیه تغییر داد. خاندان علاءالدوله به شقاوت و بیرحمی شهرت داشتند به طوری که یک ضرب‌المثل در تهران رواج یافت با این مضمون که "خنجر شمر در خانه علاءالدوله است".»
نام محمودیه هم اکنون بر این محله ماندگار شده است. و اما داستان محله محمودیه در این مقطع به پایان نرسید بعد از چند سال فردی سوئیسی به نام دکتر «اشتمپ» که دندانپزشک مخصوص دربار احمدشاه قاجار بود کلیه این اراضی را خریداری و آن را به قطعات کوچک‌تری تقسیم کرد و به خارجی‌هایی که برای ماموریت نظامی یا فرهنگی به ایران آمده بودند فروخت. و این گونه محله جدید محمودیه شکل گرفت. پس از خیابان‌کشی و مشخص شدن مناطق تهران در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی این محله جزء منطقه یک شهری شد و ساخت و سازهای جدید در آن بوجود آمد.
اکنون شاید اثری از آن عمارت و باغ‌های ییلاقی درباریان اثری نباشد ولی همچنان در اختیار اقشار مرفه جامعه است. برج‌ها و آسمان خراش‌هایی که خودنمایی می‌کنند گواه این مطلب است.
کد خبر 843082 برچسب‌ها منطقه ۱ شهردارى تهران
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد